We zijn deze serie over liefde begonnen (link) met het opbouwen van een definitie. Hierin stelden we dat liefde is...:
"Ik kies te doen wat op de lange termijn goed is voor jou, ten koste van mijzelf".
In het tweede deel (link) onderzochten we de significantie van de verschillende Griekse woorden voor liefde, zoals deze in het nieuwe testament gebruikt worden. Liefde gaat soms gepaard met een warm gevoel en soms niet, maar echte liefde is altijd een keuze om jezelf voor het belang van de ander in te zetten.
Nu willen we dit graag praktisch maken door wat spannende situaties onder de loep te nemen om een paar misverstanden over het elkaar liefhebben uit de wereld te helpen. Soms willen we namelijk graag lief, tolerant of meegaand zijn in de naam der liefde, maar is het geen liefde, en soms noemen we bepaalde scherpe woorden of gedrag liefdeloos, terwijl het juist een daad van liefde is.
Liefhebben is veel meer dan wat we in dit artikel zullen lezen. Er zijn voordehandliggende manieren om lief te hebben, zoals de boodschappen betalen voor wie niet genoeg geld heeft, of vriendelijk échte interesse tonen in de ander, maar nu benadrukken we die minder duidelijke situaties waarover - zoals net aangegeven - vaak misverstanden zijn.
Heb je naaste lief als jezelf
"U zult uw naaste liefhebben als uzelf. Er is geen groter gebod dan deze", zo staat er regelmatig geschreven in de bijbel. Hierbij wordt het als vanzelfsprekend aangenomen dat je van jezelf houdt, en dat hoe je jezelf behandelt een goed voorbeeld is voor hoe je anderen moet behandelen.
Wat hieraan bijna synoniem is, is het welbekende "Alles dan wat u wilt dat de mensen u doen, doet u hun ook zo, want dat is de Wet en de Profeten."
Dus: hoe moet ik mijn naaste liefhebben? Daarvoor stel je eerst wat andere vragen, namelijk: Hoe wil ik zelf behandeld worden door anderen? Hoe houd ik van mezelf? Hoe behandel ik mijzelf? Waarschijnlijk zijn de eerste zaken die in je opkomen de meer vanzelfsprekende acties, zoals die eerdergenoemde boodschappen betalen of dat men echte interesse in je toont, maar laten we wat verder kijken dan dat - naar wat op de lange termijn goed voor je is, maar op de korte termijn misschien minder prettig voelt.
Ik wil namelijk ook dat mensen mij mijn stommiteiten laten zien om van te leren, mijn blinde vlekken benoemen zodat ik ze kan zien en mijn zwaktes aankaarten voor mij om te versterken. Als ik op het verkeerde pad loop, wil ik dat dat mij verteld wordt, of dat ik daar desnoods vanaf gesleurd wordt.
Wie op een gezonde manier van zichzelf houdt, doet wat nodig is om een goede toekomst te hebben. Zo kunnen diëten, sporten, sparen en investeren vormen zijn van korte termijn lijden voor lange termijn winst.
Oordelen of negeren?
Nog een vraag: is het liefdevol om anderen te oordelen? Snel wordt er in de huidige cultuur geantwoord: "Nee!" Op zich kun je dat redelijk onderbouwen met wat uitspraken van Jezus zoals: "Oordel niet, zodat u niet geoordeeld wordt... Waarom ziet u wel de splinter in het oog van uw broeder, maar merkt u de balk in uw eigen oog niet op?". Maar dit is niet het einde van Jezus' uitspraak in Mat 7. Jezus sluit af met dat ze eerst de balk uit hun eigen ogen moeten halen, want dan zullen ze scherp genoeg zien om de splinter uit het oog van de ander te halen. Er geldt dus zeker geen verbod op oordelen - zoals ook uit vele andere schriftgedeelten blijkt - maar er moet wijs mee worden omgegaan; er is balans nodig. Wie geneigd is zich teveel met anderen te bemoeien kan beter eerst aan zichzelf werken, maar wie zelf al wél scherp ziet, is geroepen anderen te helpen ook scherp te zien, door middel van rechtvaardig oordelen. Joh 7:24 zegt ook: "Ga in uw oordeel niet op de schijn af, maar laat uw oordeel rechtvaardig zijn". Jezus geeft hier dus Zijn goedkeuring over het oordelen over anderen, als je maar scherp ziet wat het hart van de zaak is.
Wat onderscheidt of het oordelen van iemand liefdevol of liefdeloos is, is de achterliggende motivatie. Om weer terug te grijpen op de definitie van liefde: probeer ik te doen wat op de lange termijn goed is voor de ander, ook al kost het mij wat? Dit betekent dus dat je niet moet oordelen zodat je er zelf beter door uit komt bijvoorbeeld omdat je het beter weet. Ook niet dat je oordeelt om de ander in een kwaad daglicht te stellen. Dat is juist het tegenovergestelde van liefde.
Stel, je ziet dat het huwelijk van vrienden stukje bij beetje afbrokkelt - wat doe je? Je kunt zeggen: "Ik oordeel niet" en daarmee negeer je de situatie. Ten eerste klopt het niet dat je niet oordeelt, want puur door te constateren dat hun huwelijk in slechtere staat is dan je eigen, en dat dat wat jou betreft onwenselijk is, heb je al bij jezelf geoordeeld. Ten tweede, stel dat je dat oordeel voor jezelf houd en je hen dus met rust laat, heb je hen dan lief? Negeren is misschien wel lief, maar het is zeker geen liefde! Sterker nog, het is alsof je ze nietsvermoedend op een ravijn ziet aflopen en zelf de andere kant opkijkt. Negeren is voor iedereen het prettigst op de korte termijn, maar rechtvaardig oordelen is oncomfortabele liefde, en dient de lange termijn.
Confrontatie of acceptatie?
Wat ga je doen met dat oordeel over wat in jouw ogen mis gaat met andermans leven? Je kunt de persoon confronteren of de situatie accepteren, en het is niet altijd duidelijk wat het beste is, zelfs als je motieven puur zijn.
Iemand confronteren is eng en het kost jezelf een hoop, maar als je het doet om die ander op te bouwen, kan het levens radicaal vernieuwen. Ik weet nog heel goed dat in mijn studententijd een vriend ineens tegen mij zei: "Tom, jij leeft voor jezelf". Ik heb geen idee wat ik daarop antwoordde, maar ik weet wel dat ik dat pijnlijk vond en het ging overdenken. In de jaren daarop kwam ik er gaandeweg achter in welke mate hij gelijk had en hoezeer die opmerking mij had opgebouwd - na eerst een stukje zelfgerichtheid af te breken. Die opmerking van hem was absoluut niet lief, maar zeker wel vol liefde!
Het is ook een absolute eye-opener te zien dat Jezus nog veel scherpere opmerkingen plaatste naar zijn toehoorders - uit liefde! Hij noemt mensen soms huichelaars, addergebroed, kinderen van de duivel, witgeverfde graven, en in Mar 8:10-21 noemt hij zijn discipelen ronduit dom. Niet uit emotie, om een argument te winnen of de ander te kijk te zetten, maar juist om die mensen door de waarheid te versterken.
In sommige situaties sta je te ver van de persoon af om in liefde te kunnen confronteren, en soms is het zo complex dat acceptatie even het beste is. De uitdaging blijft om te herkennen waar er een situatie is waar wij kunnen kiezen te doen wat op de lange termijn goed is voor de ander, ten koste van onszelf. Want laten we wel wezen; wanneer je iemand confronteert of scherp de waarheid vertelt, kan het je je relatie en reputatie kosten.
In het geval van die vrienden wiens huwelijk in slechte staat is, wat zou voor hen goed zijn op de lange termijn? Te vaak wordt er gekozen voor het makkelijke - voor de acceptatie, maar er is lef en liefde nodig voor iemand die in die geest kiest voor wijze confrontatie.
Straffen of laten gaan?
Het begint allemaal met een (hopelijk rechtvaardig) oordeel. Daarna volgt - indien nodig - de confrontatie. Maar wat als de confrontatie vruchteloos blijkt? Waar er sprake is van een gezagsverhouding kan het nodig zijn dat er moet worden besloten of er gestraft wordt, of dat we de zonde bedekken onder de mantel der liefde.
De maatschappelijk tendens van het opvoeden van je kinderen is de laatste decennia verschoven van corrigeren en straffen - soms ook lijfstraffen - naar vooral lief doen. Er wordt gepromoot dat we ver meegaan in de wensen van het kind, alleen het positieve benoemen en niet boven het kind maar naast het kind staan.
Bepaalde elementen hiervan zijn in zekere mate goed, maar andere broodnodige ingrediënten van opvoeding worden regelmatig buiten boord gegooid.
Dit heb ik geleerd van God zelf door wat Hij in de bijbel heeft gecommuniceerd en ons heeft voorgedaan: je kinderen straffen is liefdevol - mits goed toegepast! Eerder heb ik een heel
artikel geschreven over waarom een goede vader (en moeder) zijn/haar kinderen straft.
In het kort: Hebreeën 12 citeert Spreuken 3:11-12 wanneer het zegt:
"Mijn zoon, je mag een vermaning van de Heer nooit terzijde schuiven en nooit opgeven als je door hem terechtgewezen wordt, want de Heer berispt wie hij liefheeft, straft elke zoon van wie hij houdt."
Ook wordt uitgelegd dat als we niet deze leerschool doorlopen, we geen echte kinderen zijn. De disciplinering van God is op korte termijn vervelend, maar op lange termijn plukt wie erdoor gevormd is er de vruchten van: een leven in vrede en gerechtigheid.
Verder zegt Jezus tegen de gemeente in Laodicea, in Opb 3:19:
"Iedereen die ik liefheb wijs ik terecht en bestraf ik. Zet u dus volledig in en breek met het leven dat u nu leidt."
De ander liefhebben is...
De ander liefhebben betekent dus dat we zelf een offer brengen om te doen wat goed is voor de ander. Dit kunnen wederzijds prettige acties zijn, maar er zijn zeker ook momenten wanneer we rechtvaardig moeten oordelen, in wijsheid moeten confronteren en hen die onder ons gesteld zijn corrigerend mogen straffen. Niet altijd bij iedereen, maar op de momenten dat die ander er echt bij gebaat is. Niet omdat wij zelf graag vingerwijzen, maar omdat de ander er uiteindelijk door wordt opgebouwd en zo dichter bij God komt.
